مقاله حاضر اخیرا در همایش حقوق شهروندی در پرتو سند چشم انداز ایران 1404 ارائه شده که نظر به اهمیت مفاد آن عینا نقل می شود.

«حقوق شهروندی» که در دانش حقوق از «حقوق اساسی» شمرده می شود و در کنار «حقوق دولت» مطرح می گردد، در سیره و سنّت رسول خدا (ص) و ائمّه هدی (ع) سابقه دارد. هر چند بیش از همه در سیره پیامبر و امام علی که فرصت و مجال کشورداری پیدا کردند، به چشم می خورد و به طور طبیعی در این نوشته کوتاه بیش از سیره ائمّه دیگر مورد استناد قرار می گیرد.

قبل از بررسی «حقوق شهروندی در سیره پیشوایان معصوم» توجه به دو نکته بسیار مهم، «عظمت، اهمیت و جایگاه حقوق شهروندی» را نزد آنان نشان می دهد

ادامه مطلب

دكتر فخرالدين اصغري آقمشهدي[1]

چكيده

رعايت حقوق اقليت ها يكي از دغدغه هاي جامعه بشري در زمان حاضر مي باشد كه در كنوانسيون هاي مختلف بين المللي مورد تأكيد قرار گرفته است . در دين اسلام نيز رعايت حقوق اينگونه افراد مورد توجه قرار گرفته است . پيامبر اسلام نه تنها تبعيض نژادي را هرگز به رسميت نشناخته بلكه بارها بر تساوي نژادها تصريح كرده است . چنانكه در فتح مكه فرمود : « مردم از زمان آدم تا امروز مثل دندانه هاي شانه ( مساوي ) هستند. هيچ فضيلتي براي عرب بر عجم و براي سرخ بر سياه  وجود ندارد مگر به سبب تقوي ». پيامبر در عمل نيز اينچنين مي كرد .به عنوان مثال، بلال حبشي به عنوان اولين مؤذن انتخاب شد و علاوه بر مؤذني عهده دار امور مالي پيامبر نيز بود. اقليت هاي ديني نيز در پناه اسلام در انجام مراسم عبادي و حفظ آيين خود آزاد بوده اند و هيچكس حق اذيت و آزار آنها را نداشت . حتي پيامبر فرمود :« هر كس به انساني كه در پناه اسلام است ظلم كند روز قيامت در برابر او خواهم بود و عليه او سخن خواهم گفت» . قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران نيز با الهام از تعاليم اسلام و سيره نبوي بر تساوي نژادي مردم ايران ( اصل 19 ) و بر آزادي اقليت هاي ديني در انجام مراسم ديني خود ( اصل 13 ) تأكيد ورزيده است .

ادامه مطلب

 حسن بلخاري

تاريخ ۱۸۵ مكتوب(۱) را از رسول گرامي اسلام به يادگار گذاشته است. اين مكتوبات كه شامل پيمان نامه ها، دعوت امراء و رؤساي قبايل به اسلام، فرمان هاي حكومتي، ارشادنامه ها، امان نامه ها و برخي مكتوبات ديگر پيرامون موضوعات مختلف است، تصويري كامل از اخلاق سياسي و اجتماعي پيامبر را به تماشا مي گذارد. اهميت اين نامه ها در برجسته بودن موضع گيري هاي حقوقي و سياسي پيامبر اسلام است و گرچه در برخي از متون آن، ارشادات اخلاقي و حتي تبيين جهان بيني نيز وجود دارد، اما حتي اين موارد در پرتو اخلاق سياسي- اجتماعي پيامبر مورد توجه قرار گرفته اند. همچون متفاوت بودن نامه هايي كه پيامبر به پادشاهان مسيحي چون «مقوقس» و «هرقل» نوشته و در آن به آيه مشهور «قل يا اهل الكتاب تعالوا الي كلمه سواء بينناء و بينكم الا نعبد الا الله و لا نشرك به شيئا و لايتخذ بعضنا بعضا اربابا من دون الله فان تولوا فقولوا اشهدوا بانا مسلمون» (۲) استناد مي كنند با نامه به كساني چون «خسرو پرويز» كه پيامبر لحني متفاوت را در برخورد با اين پادشاه برمي گزينند .

ادامه مطلب

حقوق بشر از مقولاتی است که امروزه در رویکردهای ابزارگرایانه‌ی سیاستگران دنیای معاصر، حتی نقض آن به بهانه‌ی دفاع از آن توجیه می‌شود. به سخنی دیگر، برخورد ابزاری با حقوق بشر، موجب آن شده است که آنچه دفاع و حمایت از حقوق بشر نامیده می‌شود، به نقض سیستماتیک و گسترده‌ی آن بیانجامد. تعامل پارادوکسیکال و متناقض نمای قدرت‌های بر‌تر دنیای امروز با حقوق بشر و ابزارانگاری آن برای راه یافتن به سرزمین‌های دیگر به منظور توسعه‌ی متصرفات سیاسی و هژمونیک و دست یافتن به اهداف راهبردی و استراتژیک خود، مسبب پشت کردن به‌‌ همان چیزی شده است که جایگاه آن در سیاست ورزی معاصر، فرا‌تر از موازین و آموزه‌های آسمانی وحی در همه‌ی ادیان قرار داده شده است. 

ادامه مطلب

مسلمین در زمان پیامبر و خلفای اسلام در پرتو آئین نورانی اسلام آنچنان آزادی سیاسی بدست آورده بودند که افراد معمولی جامعه به خود حق می‌دادند از بزرگترین شخصیتهای اسلامی و اجتماعی زمان انتقاد کنند و نظرات اصلاحی و خیرخواهانه  خود را در میان بگذارند. 

ادامه مطلب

امور پژوهشی کمیسیون در شهریورماه دو گزارش جدید با عنوان« نگاهی به حقوق جوانان از منظر پیامبر اسلام (ص) »و «صلح و دوستی از منظر پیامبر اسلام (ص)» را منتشر نمود که ابعاد جالبی در شناخت سیره وسلوک پیامبر بزرگوار اسلام ارائه نموده ،علاقمندان می توانند از طریق لینک های زیر گزارشات مزبور را مطالعه نمایند: